Gizem Üstündağ
Jack London tarafından yazılan ve Jack London’ın hayatından izler taşıyan yarı otobiyografik bir eser olan ‘Martin Eden’, Pietro Marcello tarafından sinemaya uyarlandı. Dünya prömiyerini 76. Venedik Festivali’nde yapan sinema, başrol oyuncusu Luca Martinelli’ye En İyi Erkek Oyuncu Ödülü’nü getirdi. Aynı yıl 44. Toronto Film Festivali’nden Platform Ödülü ile dönen “Martin Eden”i artık MUBI’de izlemek mümkün.
Marcello, çağdaş toplumun sınıfa bakışını çarpıcı bir dille izleyiciye aktarıyor. İtalyan toplumundaki proleter sınıf sorunları, sosyal adaletsizlik, personel hakları hakkında değerli şeyler söylüyor ve bunu 16mm mizansen ile destekliyor. Güçlü ve katmanlı metaforik anlatımıyla “Martin Eden”, dönem sineması geleneğinden sıyrılmayı başarıyor.
Sınıf çizgilerinin keskin bir şekilde tanımlandığı İtalyan toplumsal hiyerarşisinde, işçi sınıfı Martin Eden’in bir değiştirici olma, burjuvaziye katılma çabasının ve hayalleri gerçekleştiğinde elinde kalan koca boşluğun talihsiz öyküsünü izliyoruz.
Martin Eden ablası ve eniştesiyle birlikte yaşayan, eğitimsiz, yaşadığı dünyaya küskün ve kızgın, kendi sınıfını hor gören, burjuva hayatını gizliden gizliye merak eden güzel bir genç adamdır. Burjuva ortamına girdikten sonra eğitimsizliği Martin’i rahatsız etmeye başlar. Çünkü ilk görüşte aşık olduğu güçlü kız Elena, Martin’in cehaletini yüzüne vurmaktan asla çekinmez. Ve Martin Eden “onlar gibi olmaya karar vererek” sıçrama savaşını başlatır.
Martin Eden’in hikayesi, Artura adında bir genci dayak yemekten kurtarmasıyla ve Artura’nın teşekkür etmek için onu evine davet etmesiyle tüm mücadelesiyle başlar. Martin, son derece güçlü bir ailenin kızı olan Elena’ya aşık olur. Ama onunla iletişime geçebilmek, ona ulaşabilmek için eğitim alması gerekiyor. Bundan sonra Martin kendini kitaplara adar. Yazar olmak adına elinden geleni yapıyor ve bu süreçte kendini çok geliştiriyor; Elena’yı ve en önemlisi kendisini geride bırakıyor. Elena, Martin’in gelişimini pekiştirse de aradaki bağ sınıf farkına yenik düşer ve hanımın verdiği ayrılıkla hikaye ilerler.
Okuduğu kitaplardan, evrim meselesinden, özellikle Herbert Spencer’ın güçlü olanın hayata hükmettiğini öne süren fikirlerinden etkilenir. İnsanlık geliştikçe evrim materyallerini daha doğru kavrayacağını savunuyor. Sosyalizme karşı Friedrich Nietzsche’nin bireyciliğine başvurulması gerektiğini düşünüyor. Sınıf çatışmasının bile evrimin bir sonucu olduğunu savunan Martin Eden, sosyalizmdeki en büyük sorunun kölelerin ahlakı olduğunu ve bu durumun daha çok işveren yaratacağını, örgütlü sosyalistler kendi aralarından işveren yaratsa bile bu durumun daha da artacağını belirtiyor. kapalı kal.
Tüm aksiliklere rağmen, Martin ilk romanının yayınlanmasıyla ün kazandı. Emeklerinin karşılığını alıyor. Ancak Martin’in hayatındaki boşluk dolmuyor. Şimdi yazdıklarının hayranlığına engel olamıyor. Daha önce yazdıklarıyla şimdi yazdıkları arasında bir fark göremeyen Martin, bunun bir illüzyon olduğundan bahsediyor. İçine düştüğü tanınmış kültür, hapsedildiği varlığını sorgular hale getirir. Martin ve biz de sormadan edemiyoruz:
Yazdığı metinler bilinen kültüre hizmet eden bir meta mı?, Zekânın gücü ancak düzgün giyinenlerde mi olur?, Kültürün mottosu güzel mi, giyinmek mi?, Üniversite eğitimi ile derin bilgi aynı şey mi?
Martin tüm bu cehaleti sonunda görüyor, anlıyor ama kabullenmekte zorlanıyor. Ve günün sonunda, herhangi bir sınıfla ilgili olamaz. Arafta kalmanın verdiği acıyla derin bir yalnızlığa ve mutsuzluğa sürüklenir.
Martin’in deniz hasreti ve tutkusu dinmez. Marcello, kısa dizilişlerle bunu izleyiciye aktarmayı başarıyor. Kullandığı flashback’ler ve dönemin ambiyansını yansıtan malzemelerle belgesel tekniğindeki ustalığını bir kez daha kanıtlayan Marcello, kahramanın yorgunluğunu tüm çarpıcılığıyla ekrana yansıtıyor.
“Martin Eden” Amerikan rüyasındaki bitmeyen sınıf çatışmasını, işçi sınıfını, statü ve zenginlik aşkını ve kapitalizmi aktarsa da, bu idealin yarattığı hayal kırıklığı Martin’in varoluş mücadelelerine bir kez daha hayat veriyor…
